آشنايي با گياه رازيانه
گياهان دارويي يكي از منابع بسيار ارزشمند در گستره وسيع منابع طبيعي ايران هستند. يكي از مهمترين و پرمصرف ترين گياهان معطر و دارويي، گياه رازيانه است. رازيانه در كتب طب سنتي با نام «رازيانج» و در مناطق مختلف ايران «رازيانه» و «باديان سبز» خوانده مي شود.
رازيانه با نام علمي Foeniculum vulgare Mill گياهي دو ساله يا چند ساله از تيره چتريان است. ميوه رازيانه ظاهري باريك، دراز و استوانه اي دارد. ابعاد آن بر حسب محل رويش گياه متفاوت است. سطح آن بي كرك، شياردار، برنگ سبز روشن و گاهي نيز در بعضي نمونه ها، زرد روشن به طول 6 تا 10 ميليمتر و به عرض 2 تا 3 ميلي متر است.
طعم دانه رازيانه معطر، كم و بيش شيرين بوده و بوي آن ملايم است. رازيانه بومي مديترانه و جنوب اروپا است اما در حال حاضر در مركز اروپا، كشورهاي آسيايي و بسياري از كشورهاي آفريقايي و همچنين در برزيل و آرژانتين كشت مي شود. در مناطق مختلف ايران استان هاي عمده توليدكننده اين محصول شامل خراسان، همدان، كهكيلويه و بوير احمد، لرستان، تهران، كرمان و گلستان مي باشند.
اين گياه در زبان عربي به «شمر» معروف است. رازيانه داراي گونه هاي متعددي است كه يكي از گونه هاي آن Foeniculum vulgare Mill است كه برگ هاي آن به عنوان ادويه در غذا مصرف مي شود. در ايران فقط همين گونه رازيانه به صورت زراعي و وحشي يافت مي شود. اسانس رازيانه به دليل داشتن ويژگي هاي ضد ميكروبي و آنتي اكسيداني در انواع مواد غذايي و نوشيدني ها به عنوان طعم دهنده استفاده مي شود.
قسمت تجاري گياه رازيانه دانه آن است كه براي استخراج اسانس مورد استفاده قرار مي گيرد. ميزان توليد جهاني دانه رازيانه 830 هزار تن در سال است كه ايران با توليد حدود 5 درصد اين مقدار چهارمين توليدكننده بزرگ آن است. اسانس حاصل از رازيانه در صنايع مختلف دارويي، غذايي، آرايشي و بهداشتي مورد استفاده قرار مي گيرد.
تمام پيكر رازيانه حاوي اسانس بوده و دانة آن مهم ترين اندام توليدكننده ي اسانس است و مهمترين تركيب اسانس را آنتول (50 تا 75 درصد) تشكيل مي دهد. استفاده از گياه دارويي رازيانه از گذشته هاي بسيار دور مرسوم بوده است. ديوسكوريد (پزشك، داروساز و گياهشناس يوناني) براي رازيانه، اثر زيادكننده ترشحات شير، مقوي معده، قاعده آور و مدر قايل بوده و شيره گياه را براي چشم مفيد مي دانسته است.
از مواد مؤثرة اين گياه در داروسازي براي مداواي سرفه، دل درد، نفخ، سوء هاضمه در كودكان و تحريك شيردهي در مادران شيرده استفاده مي شود.
گردآورنده:دكتر رضا حاجي آقايي
منابع:
Khalaj H, MR L H A, Hasan Abadi T, Shaghaghi J, Hajiaghaee R. A Review on the Botanical, Ecological, Agronomical and Pharmacological Properties of the Fennel (Foeniculum vulgare Mill.). JMP. 2018; 1 (69): 1-15
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |