ریشه شیرین بیان و تاثیر آن بر التیام زخم معده
شيرين بيان با نام علمي .Glycyrrhiza glabra L يکي از مهمترين گياهان دارويي بومي ايران است که به ميزان قابل توجهي از آن ساليانه صادر مي شود.
ترکیبات شیمیایی شیرین بیان :
ریشه شیرین بیان دارای ترکیبات متعددی نظیر قندهای مختلف، فلاونوئیدها، اسیدهای آمینه، صمغ و نشاسته، اسانس های روغنی و ساپونین ها می باشد. قسمت اصلی مورد استفاده شیرین بیان، ریشه آن می باشد. ماده اصلی این گونه، ترکیب ساپونین تري ترپنوئیدي به نام اسید گلیسیریزیک یا گلیسیریزین با شیرینی 30 تا 50 برابر ساکارز است که در صنایع دارویی، غذایی و دخانیات کاربرد دارد.
خواص درمانی:
ریشه شیرین بیان را به عنوان معالج زخم معده و اثنی عشر، ضدسرفه، ملین، ضداسپاسم، ضدالتهاب، ضد تشنج، خلط آور و شیرین کننده داروها و عصاره آن را جهت بالا بردن فشار خون توصیه نموده اند. مهم ترین کاربرد گیاه شیرین بیان در زخم های معده است که باعث مهار باکتری مولد زخم معده می شود و این امر در چند بیمار به اثبات رسیده است. به طور کلی این گیاه به دلیل داشتن ماده موثرهای به نام «اسید گلیسیرینیک» در درمان زخمهای گوارشی، بهویژه زخم معده، موثر است . مهمترین خاصیت شیرین بیان که جدیدا کشف شده است و در اروپا و آمریکا استفاده می شود، درمان سرطان معده با این گیاه ارزشمند است .
موارد استعمال در پرشکی سنتی ایران:
پزشکان سنتی استفاده از ریشه شیرین بیان را به عنوان التیام دهنده زخم معده، خلط آور، ادرار آور، ضدسرفه، تقویت کننده غدد فوق کلیه، آرام کننده اعصاب و برطرف کننده تب های کهنه توصیه نموده اند.
خواص فارماکولوژی:
از ریشه شیرین بیان در اکثر فارماکوپه ها به عنوان دارو یاد شده است. ریشه این گیاه حدود ۴۰۰۰ سال است که استفاده دارویی دارد و در فارماکوپه کشورهایی چون آمریکا و چین و سایر کشورها ثبت شده است. از ریشه شیرین بیان در طب سنتی آسیا و اروپا برای درمان گاستریت و عفونت های تنفسی استفاده می شود. در طب سنتی چین نیز در درمان هپاتیت و بیماری های قلبی کاربرد دارد. در طب سنتی ایران نیز از ریشه گیاه شیرین بیان در درمان ورم و زخم معده استفاده می شود.
امروزه عصاره شیرین بیان نیز یکی از اجزای ترکیبی شربت سرفه به شمار می رود و به عنوان داروی مسکن در التهاب های پوستی برای درمان اسپاسم، تورم و روماتیسم کاربرد دارد. خواص ضد سرطانی نیز برای این گیاه گزارش شده است. عصاره این گیاه همچنین مانع همانند سازی ویروس HIV در بیماران مبتلا به ایدز می باشد.
عوارض جانبی:
مصرف بی رویه شیرین بیان یا سایر فرآورده های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از حد هورمون آلدسترون ممنوع اعلام شده است. این حالت سبب عوارض چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می شود.استفاده زیاد شیرین بیان برای طحال نیز مضر است. مصرف بسیار بالای آن ممکن است به بروز فشار خون بالا و حتی سکته قلبی منجرشود. برخی افراد با مصرف زیاد شیرین بیان دچار درد عضله و عده ای دیگر با کرخت شدن دست و پا مواجه می شوند. مصرف زیاد این گیاه باعث افزایش وزن نیز می گردد.
موارد منع مصرف:
در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد. مصرف این گیاه و فرآورده های آن برای زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی اند منع شده است. در صورت لزوم مصرف طولانی مدت این گیاه بهتر است آن را با کتیرا ترکیب کرد.
احتیاطات مصرف:
مصرف بی رویه ی ریشه های این گیاه به دلیل تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه ی هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیده است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی، بالا رفتن فشار خون و ... می گردد. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی منع شده است.
منابع:
ه، صمصام شریعت، گیاهان دارویی: طبقه بندی شده بر حسب موارد استفاده آن ها در طب سنتی و پزشکی امروز. ۱۳۹۰، اصفهان.
خان احمدی و همکاران، مروری بر گیاه دارویی شیرین بیان، فصلنامه گیاهان دارویی، سال دوازدهم، دوره دوم، بهار۹۲.
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |