آشنایی با طبایع افراد و درمان با گیاهان دارویی (بخش اول: مزاج شناسی از دیدگاه طب سنتی)
مزاج عبارت است از حالتی که در اثر واکنش متقابل اجزای ریز مواد به وجود میآید. حالت و وضع بدنی هر فرد را مزاج میگویند. مزاج برآیند 4 خلط صفرا، سودا، بلغم و دم است که موجب شکل گیری بدن میشود و رفتار خاصی را هم پدید می آورد. هر فردی دارای مزاجی است مربوط به خود که با مزاجهای دیگر افراد متفاوت است و مزاج هر کسی مربوط به خود اوست.
قدما معتقدند که در آفرینش اجسام عنصری خالص یافت نمیشود و تمام موجودات، اشیاء و آنچه دیده میشود مخلوط یا ممزوجی از عناصر به نسبتهای مختلف است. مزاج عبارت است از حالتی که در اثر واکنش متقابل اجزای ریز مواد به وجود میآید. حالت و وضع بدنی هر فرد را مزاج میگویند. مزاج برآیند 4 خلط صفرا، سودا، بلغم و دم است که موجب شکل گیری بدن میشود و رفتار خاصی را هم پدید می آورد. هر فردی دارای مزاجی است مربوط به خود که با مزاجهای دیگر افراد متفاوت است و مزاج هر کسی مربوط به خود اوست. افراد از نظر شکل، اندام، قد، وزن و بالاخره صورت ظاهری تفاوت دارند همچنین از نظر حالت وضعیت بدنی نیز مختلفاند. این اختلاف به علت موادی است که بدن آنها را میسازد و ورود مواد مختلف به بدن مزاج را بوجود میآورد. اگر عضوی نسبت به سایر اعضاء بیشتر کارکند و یا عملی در دستگاه بدن انسان از سایر اعمال بیشتر انجام پذیرد، آن عضو از نظر تشریحی و آن عمل از نظر فیزیولوژی، میتواند معرف نوع مزاج شمرده شود. مزاج عبارت است از وضع فیزیولوژی فعلی و طرز واکنش آن که قابل تغییر نیز میباشد به این جهت فقط با علائم فیزیولوژی که آن هم قابل تغییر است شناخته میشود. لذا برای شناخت ارزش هرکس و معرفت به احوال و اوضاع او، باید قبلاً شکل خارجی او که حاکی از سرشت و ساختمان اوست در نظر گرفته شود مثل قد، اندام، شکل، سر و گردن، چاقی و لاغری، سپس مزاج او که به وضع کنونی دلالت دارد ورد توجه قرار گیرد. تغیرات مزاج در طب با رژیم غذایی، بهداشت، کار و مسکن، آب و هوا قابل تغییر است.
حالتهای مزاج:
گرم:به علت وجود انرژی
سرد:به علت تفرق و ضعف
خشک: بیانگر حالاتی از ماده
تر:به علت جمع شدن مایعات در سلولهای بدن
به عنوان مثال:
اگر متابولیسم غده تیروئید افزایش یابد مزاج فرد را گرم و اگر متابولیسم پایین باشد مزاج فرد سرد و اگر حد واسط باشد مزاج را معتدل گویند. حال اگر دارو و یا غذایی باعث بالا رفتن کار غده تیروئید باشد آن را گرم و اگر باعث پایین آمدن کار تیروئید باشد آن را سرد گویند. اگر مقدار مواد کانی و املاح در مزاجی زیادتر از معمول جمع شده باشد آن را مزاج خشک گویند.
دانشمندان طب سنتی معتقدند مزاج ها بی نهایت هستند اما برای یادگیری اولیه و سهولت در تشخیص اولیه، در یک طبقه بندی ساده، افراد سالم به چهار گروه مزاجی تقسیم میشوند. اگر بدن انسان از مقادیر متناسب خاک، آب، هوا و آتش ترکیب شده باشد مزاج معتدل بوجود می آید. اگر یکی بر دیگری برتری داشته باشد مزاج های چهارگانه اصلی یعنی مزاج های سوداوی، بلغمی،دموی و صفرای ایجاد میشود.
گردآورنده:دكتر مريم اهوازي
منابع:
1- جواد علی قلی پور. مزاج شناسی. انتشارات مارینا. چاپ سی و هشتم. 1396
2- ناصری محمد. حفظ سلامتی از دیدگاه طب سنتی. انتشارات طب سنتی ایران . چاپ سوم. 1393
3- صانعی صفدر. نسخه شفا: گل و گیاه. انتشارات حافظ نوین. چاپ هجدهم. 1388
4- فتعلی سمیه. بهداشت روان در منابع طب ایرانی.انتشارات ایرانیان طب. 1396
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |