كرفس
گياهي دو ساله يا پايا، ارتفاع 80-40 سانتيمتر. ريشه عمودي و دوكي شكل. ساقهها غالباً متعدد، ايستاده، توخالي، تقريباً زاويهدار، سبز، با شاخههاي ضخيم و كم و بيش گوشتي. برگها گوشتي، ضخيم با تقسيمات ته شانهاي با 5 قطعه واژ مثلثي. گلها سفيد، مجتمع در چترهاي بدون پايه، ميوه تقريباً كروي، دو قسمتي، فندقه با پنج رگه نازك.
كرفس (1، 2)
Apium graveolens L.
Family: Apiaceae
Synonyms: Apium graveolens var. dulce (Mill.) DC.
English name: Wild Celery, Celery, water parsley, Small parsley
ريخت شناسي گياه: گياهي دو ساله يا پايا، ارتفاع 80-40 سانتيمتر. ريشه عمودي و دوكي شكل. ساقهها غالباً متعدد، ايستاده، توخالي، تقريباً زاويهدار، سبز، با شاخههاي ضخيم و كم و بيش گوشتي. برگها گوشتي، ضخيم با تقسيمات ته شانهاي با 5 قطعه واژ مثلثي. گلها سفيد، مجتمع در چترهاي بدون پايه، ميوه تقريباً كروي، دو قسمتي، فندقه با پنج رگه نازك (3).
محل رويش: در سمنان، كوه پيغمبر، دره گز، زابل در سيستان و مكران پراكندگي دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: دانه در نيمه تابستان تا پاييز جمعآوري ميشود (4).
قسمت مورد استفاده: ميوه، ريشه، اندامهاي هوايي (4، 5، 6).
كاربرد درماني: كرفس داراي خواص ضدروماتيسم، آرام بخش، مدر ضعيف و ضدعفوني كننده مجاري ادرار ميباشد. اين گياه براي درمان نقرس، التهاب مجاري ادرار، افسردگي و بخصوص آرتريت روماتوئيد بكار ميرود (5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: بواسطه حضور فتالدئيد اثرات ضدگرفتگي عضله و آرامبخشي دارد و بواسطه آپي ژنين اثر مهار كنندگي تجمع پلاكتي دارد (5). به واسطه وجود لوتئولين، مهار كننده انتخابي قوي آنزيم سيكواكسيژناژ است و اثر ضدالتهاب دارد (7). دانه گیاه کرفس دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدان است و برای بالا بردن مقاومت کبد و طحال استفاده می شود. و همچنین خاصیت ضد سرطان و تکثیر سلولی دارد. ترکیب آپیئین این گیاه که یکی از اجزای اصلی گیاه می باشد دارای اثر مهاری بر تولید نیتریت دارد. تحقیقات ثابت کرده است که ترکیب آپی ژنین کرفس تولید پراکسید هیدروژن و ایمونوگلوبین E را که القا کننده تمایز هیستامین است مهار می کند و همچنین اثر مهاری روی سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز دارد و مکانیسم عمل ضد التهاب آن از طریق مهار متابولیسم اسید آراشیدونیک است. فلاونوئیدهای موجود در این گیاه بر فعالیت تیروئیدی اثر مهاری دارد و همچنین باعث مهار فعالیت آنزیم تیروپراکسیداز و در نتیجه کاهش سطح هورمون های تیروئید می شود. فلاونوئیدها به دلیل شباهت ساختاری با هورمون های T3 و T4 به صورت فیدبک منفی بر فعالیت هیپوتالاموس- هیپوفیز اثر می گذارند.ترکیب کوئرستین این گیاه بر فعالیت دیدیناز I نیز اثر می گذارد. ترکیب های موجود در کرفس باعث کاهش سطح کلسترول تام و بالا بردن تری گلیسیرید کبدی می شود و برای کاهش فشار خون و تقویت قلب بسیار مفید است. تحقیقات ثابت کرده است که ویتامین B6 و اسید پانتوتنیک موجود در این گیاه به همراه منیزیم و کلسیم اثر مثبتی در تقویت ماهیچه ها دارد و دارای اثرات بالای آرامبخشی است(8-11).
تداخلات و احتیاط مصرف در این گیاه:
استفاده از گیاه کرفس در بیماران مبتلا به التهاب حاد کلیوی به دلیل اثرات تحریکی ترکیبات مونوترپنی و ترکیبات فتالید (Phthalide) موجود در اسانس و عصاره آن که در ادرار ترشح می شود مجاز نمی باشد.هنگام استفاده از این گیاه نباید در معرض نور آفتاب قرار گرفت، چون گیاه کرفس به دلیل وجود ترکیبات فورانوکومارین ها دارای سمیت نوری می باشند. در دوران بارداری به دلیل اثرات قاعده آور و تحریکی رحم منع مصرف دارد (12).تماس با ساقه كرفس باعث حساسيت نوري و مصرف خوراكي آن باعث واكنشهاي آلرژيك و آنافيلاكتيك ميشود (5).
منع مصرف: در زنان باردار مصرف نشود (5).
تركيبات شيميايي: اسانس (ليمونن، فتالدئيد، بتا سلينن)، كومارين (فورانوكومارين، برگاپتن)، فلاونوئيد (آپيئين) (4،13 ).
نحوه و ميزان مصرف:
1- جوشانده: 2-5/0 گرم ميوه خشك گياه سه بار در روز ميل شود (5).
2- عصاره مائي: 2/1-3/0 ميليليتر به نسبت 1:1 در الكل 60%، سه بار در روز ميل شود (5).
مصرف غذايي: بعنوان ماده غذايي به كار ميرود (5).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: بصورت تركيب موجود ميباشد:
Fr.: Cachets lesoued, Ger.: Nephrubine, UK.: Vegetex .(14)
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد دوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 726
3- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 9). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 1010
4- Andrew Chevalier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 61
5- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 65
6- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 120
7- Planta Med. 2007; 73 (3): 221-6
8-Dianat M, Veisi A, Ahangarpour A, Fathi Moghaddam H. The effect of hydro-alcoholic celery (Apium graveolens) leaf extract on cardiovascular parameters and lipid profile in animal model of hypertension induced by fructose. Adv Herbal Med. 2014; 5: 203-9.
9-Sultana-S, Ahmed-S, Jahangir-T.and Sharma-S. Inhibitory effect of celery seeds extract on chemically induced hepatocarcinogenesis:modulation of cell proliferation, metabolism and altered hepatic foci development.2005, Cancer Letters,221: 11-20.
10-Liu L, Ning, Z.q Zhang, K Deng, T lu, X.P. and Cheng, Y.Y. Phthalid lactones from ligusticum chuanxiong inhibit lipopolysaccharideinduced TNF-alpha production and TNF-alpha mediated NF-kappaB activation.2005, Planta Medica,71(9): 808-813.
11-Hardani A, Afzalzadeh MR, Amirzargar A,Mansouri E, Meamar Z. Effects of aqueous extract of celery (Apium graveolens L.) leaves on spermatogenesis in healthy male rats. Avicenna J Phytomed. 2015; 5: 113-9.
12- ضیایی، علی،مسگرپور، بیتا (1384). احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات،انتشارات تیمورزاده- نشر طبیب.
13-Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 444, 445
14- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 1687
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |