خارخسک
گياهي يكساله با انشعابات گسترده بر سطح خاك ميباشد. برگهاي آن مركب، زوج شانهاي و غالباً متقابل بوده و گلها به رنگ زرد، كوچك، منفرد ميباشند.
خارخاسك (1)
خارخسک
Tribulus terrestris L.
Family: Zygophyllaceae
Synonyms: Tribulus lanuginosus L., Tribulus saharae A. Chev.
English name: Land caltrops, Turkey – blossom, Puncture vine
ريخت شناسي گياه: گياهي يكساله با انشعابات گسترده بر سطح خاك ميباشد. برگهاي آن مركب، زوج شانهاي و غالباً متقابل بوده و گلها به رنگ زرد، كوچك، منفرد ميباشند. ميوه به شكل مجموعهاي، قابهدار، ناشكوفا كه در موقع رسيدن قسمتهاي پنجگانه آن از هم جدا و پراكنده ميشوند و هر يك از مريكارپها در سطح بيروني خاردار و يا بالهدار است (2).
محل رويش: در بيشتر نقاط ايران، نواحي شمالي بويژه بندر انزلي، قم و خوي پراكندگي دارد (2، 3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: ميوههاي اين گياه را در اواخر تابستان و اوايل پاييز جمعآوري مينمايند (4).
قسمت مورد استفاده: ميوه (5).
كاربرد درماني: بعنوان مدر، كاهش دهنده فشار خون و تحريك كبد كاربرد دارد (5). خواص درماني متفاوتي نظير دفع سنگ كليه و مثانه (6)، رفع التهاب مجاري ادرار، تنظيم فشار خون (7)، تحريك كننده كبد دارد. در برخي مطالعات اثرات ضدديابتي اين گياه مورد بررسي قرار گرفته است (8).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثرات مفيدي از تركيبات ساپونيني گياه در درمان بعضي گرفتگيهاي عضلات صاف و يا دردهاي كوليك گزارش شده است (9). در مطالعات ديگري مشخص شده است ساپونين موجود در اين گياه ميتواند سبب كاهش چشمگير گلوكز سرم و مهار گلوكونئوژنز كبدي گردد (10). بعلاوه تجويز خوراكي ساپونين گياه خارخاسك در موش صحرايي ميتواند از طريق مهار آلفا – گلوكوزيدار روده باريك سبب تاخير در جذب گلوكز و كاهش قند خون پس از غذا شود. در بررسي ديگري نيز مشخص شد داراي خواص آنتي اكسيداني ميباشد (11).
احتياط مصرف: مطلبي يافت نشد.
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: ساپونين، سيناميك آميد، آمينو اسيد، استرول (12).
نحوه و ميزان مصرف: 2 تا 4 گرم بصورت دم كرده 3 بار در روز مورد استفاده قرار ميگيرد (11).
مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
IR.: Prostatan; Aphrodit; Sankol (4).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد دوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 362
3- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 250
4- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 270 و 267
5- Penelope ody: The herbs society's Complete Medicinal Herbal. 1995: 180
6- Sangeeta D et al, Department of Biochemistry, Panjab University – Effect of Tribulus terrestris on oxalate metabolism in rats, Ethnopharmacology, 1994 cotober
7- Sharifi AM. et al, Department of Pharmacology, Razi institute for Drug Research and Cellular and Molecular Research Center Study of antihypertensive mechanism of Tribulus terrestris in 2 K 1 C hyper tensive rats: role of tissue ACE activity, Life Science, 2003 october.
8- Li M et al. School of life Science – Hypoglycemic effect of Saponin from Tribulus terrestris, Zhong yao cai, 2002 june
9- Boll chim Farm 1998 Dec; B 7 (11): 473-5
10- Li M et al. School of life Science, effect of the decoction of Tribulus terrestris on mice gluconeogenesis, Zhong yao Cai, 2001 August
11- Zhang SJ et al, Inhibitory effects of saponins from Tribulus terrestris on alpha – glucosidase in small intestines of rats, Zhongguo, 2006 june.
12- J Ethanopharmacol 1999 Aug; 66(2): 142-50
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |