گیاه ختمی ، خطمی . Alcea spp
گیاه ختمی با نام علمی Alcea متعلق به تیره پنیرک ( Malvaceae )بوده و در حدود 60 گونه از این گیاهان علفی در آسیا و اروپا پراکنده هستند. بیش از 40 گونه از این گیاه درایران پراکنده اند و همه این گونه ها با نام فارسی ختمی نامیده میشوند.
گیاهان علفی دارای ساقه راست، پر انشعاب و اندام آنها پوشیده از کرک های انبوه است.برگها ساده، پنجه ای، متناوب، گل ها درشت، منظم، دو جنسی در رنگ های مختلف هر گل دارای دوردیف کاسبرگ سبز، گلبرگ ها رنگین ، پنج عدد گاهی پرپر و جدا از هم، پرچم ها فراوان که از ناحیه میله به هم چسبیده اند و یک توده لوله مانند در وسط گل و در اطراف خامه مادگی ایجاد می کنند ( بساک پرچم ها آزاد است).
مادگی 12-8 برچه به هم پیوسته دارد. میوه شیزوکارپ که در هنگام رسیدن به اجزای خود تقسیم می شود که هر جز آن محتوی یک دانه است .
کاربردها ( خواص و مصارف):
به عنوان گیاهان گل دار و تزئینی کاربرد دارند . از گیاه مهم داروئی به حساب می آیند.
قسمت مورد استفاده گل های آنهاست.
گل های سالم در ساعات اولیه روز جمع آوری شده در مکان سایه دار به صورت لایه نازکی پهن میشوند تا خشک شوند. میتوان از وسائل الکتریکی ( خشک کن برقی ) نیز برای این منظور استفاده کرد.
این گیاه دارای ترکیباتی از نوع موسیلاژ ( لعاب) و مواد رنگین از جمله تانن ها است لذا کاربرد داروئی و آرایشی و بهداشتی دارد.
گلبرگ این گیاه اثرات نرم کنندگی داشته وبه صورت خوراکی و به صورت خیسانده در آب سرد (12-8 ساعت ) و دم کرده و صاف شده مورد استفاده قرار میگیرند و مصرف آن اثرات مطلوبی در هضم غذا، رفع ورم معده و روده، یبوست، و رم مخاط گلو، رفع سرفه و آسم ( تنگی نفس) نشان داده است.
در استعمال خارجی به صورت جوشانده از گل و برگ و میوه و دانه استفاده می کنند که اثر نرم کنندگی پوست و مو و ابرو و ناخن را داشته و در وان حمام ها نیز استفاده می شود.
از مواد رنگی گل در گونه های مختلف برای رنگین کردن انواع شیرینی، شکلات، بستنی و فالوده، نوشیدنی ها (شربت ها، لیکور ها( و دسرها (ژله و پاستیل ) استفاده می کنند.
زمان جمع آوری گل، خرداد تا مرداد.
تکثیر از طریق بذر ( دانه ) به راحتی و بدون تیمار در مکان آفتاب گیر و در اوائل پائیز انجام می شود
گردآورنده:دکتر مجید قرربانی نهوجی
منابع:
زرگري، علي. گياهان دارويي. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 192
قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد دوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 257 و 266
مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
میرحیدر، حسین. معارف گیاهی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372-1373
قربانی نهوجی، مجید، سیستماتیک گیاهی 1 و 2، جزوه دانشگاهی
قربانی نهوجی، مجید، گیاهان کاربردی، جزوه دانشگاهی
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |