عناب
در طب سنتی از عناب به عنوان داروی تصفیه کننده خون، آرام کننده اعصاب، مقوی عمومی، مقوی معده، ملین، ضد سرفه و مدر استفاده می شود
عناب (1)
Ziziphus jujuba Mill.
Family: Rhamnaceae
Synonyms: Rhamnus jujuba L., Rhamnus zizyphus L., Ziziphus vulgaris Lam, Ziziphus sativa Gaertn.
English name: Jujube, Common jujube tree
ريخت شناسي گياه: درختي با شاخههاي تابيده و كج، ارتفاع 5-3 متر. برگها پهن دراز، بي كرك و بدون دندانه. گلها بصورت خوشهاي، مجتمع بصورت دستههاي 5-2 عددي، به رنگ زرد متمايل به سبز. ميوه شفت، در هنگام رسيدن گوشتي، زيتوني رنگ و پس از رسيدن قرمز متمايل به قهوهاي (2).
محل رويش: در گرگان، مناطق كوهستاني خراسان، بين بابل و بابلسر، بين شاهي و بهشهر، بلوچستان، بندرعباس و كرمان پراكندگي دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در اوايل پاييز ميوه آن جمعآوري ميشود (2).
قسمت مورد استفاده: ميوه (2).
كاربرد درماني: در طب سنتی از عناب به عنوان داروی تصفیه کننده خون، آرام کننده اعصاب، مقوی عمومی، مقوی معده، ملین، ضد سرفه و مدر استفاده می شود.پوست، ریشه و برگ این گیاه برای از بین بردن انواع تب، افزایش موی سر و شست شوی چشم استفاده می کنند (5). میوه عناب به صورت تازه مصرف می شود و هیچ گونه تحریکی در دستگاه هاضمه ایجاد نمی کند.و جوشانده ی آن در آب یا شیر اثر ملین و آرام کننده دارد (6).همچنین میوه این گیاه به عنوان پادزهر، زیاد کننده ادرار، خلط آور و به عنوان ضد سرطان، تب بر، مسکن، اشتها آور و بند آورنده خون استفاده می شود (7،8).داروهای صنعتی میوه عناب به عنوان ماده مقوی در فعال کردن کبد استفاده می شود (9).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: میوه عناب خوراکی بوده و در عطاری ها به عنوان داروی ضد دیابت به فروش می رسد.بوتانول استخراج شده از برگ عناب و گلیکوزیدهای حاصل از آن باعث بهبود مصرف گلوکز در موش های دیابتی می شود (10،11).همچنین در تحقیقات دیگر اثرات مؤثر عصاره آبی عناب در کاهش گلوکز و تری گلیسیریدهای خون و افزایش سطح LDL خون اثبات شده است (12).کاهش در میزان تری گلیسرید توسط عصاره ی این گیاه به این صورت است که با بهبود کنترل گلیسمیک و کاهش گلوکز خون توسط این عصاره، مصرف شدن گلوکز به جای چربی ها برای تولید انرژی افزایش یافته و استیل کوآنزیم A حاصل از اسید پیرویک به جای این که وارد مرحله سنتزی تری گلیسیریدها گردد، وارد چرخه کربس شده و سبب متابولیسم نهایی گلوکز می گردد (13).عصاره عناب سبب حفاظت کبدی می شود. تحقیقات ثابت کرده است که مصرف عناب سبب حفاظت کبدی موش ها در مقابل تتراکلرید کربن می شود و اثرات حفاظتی در برابر عوامل کارسینوژنی و توکسیکی بر سلول های کبدی را پس از 45 روز دریافت عصاره عناب می شود (16-14).تحقیقات نشان داده است ترکیبات دانه عناب اثر مهاری بر فعالیت هیپوکامپ موش دارد.همچنین آلکالوئیدهای به دست آمده از میوه این گیاه سبب افزایش زمان خواب در موش های آزمایشگاهی شده است (17،18). ماده مؤثره اپی ژنین (در عناب) قادر به عبور از سد خونی- مغزی بوده و به عنوان تنظیم کننده ی مثبت و آلوستریک، سبب تقویت اثرات گابا بر روی گیرنده ی گابا می شود.دانه این گیاه نیز به دلیل دارا بودن اپی ژنین می تواند با کاهش دادن فعالیت های نورونی اثر ضد اضطرابی داشته باشد (19).ترکیبات آلکالوئیدی استخراج شده از عناب به نام Sanjoinine دارای خواص سداتیو و آرامبخش و خواب آور دارد (18).
احتياط مصرف: مصرف عناب در افراد سرد مزاج و آن هایی که از نفخ معده رنج می برند توصیه نمی شود.و مصرف آن برای زنان باردار باید با مشورت پزشک باشد.
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: ساپونين، فلاونوئيد، ساكاريد، موسيلاژ، ويتامين C)، B2، (A، مواد معدني (كلسيم، فسفر، آهن) (2، 7).
نحوه و ميزان مصرف: بصورت جوشانده يا خام 10-3 عدد ميوه مصرف ميشود (8).
مصرف غذايي: ميوه گياه خوراكي است (2).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: فرآورده دارويي ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 281
3- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 1). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 164
4- Jiang JG, Huang XJ, Chen J. Separation and purification of saponins from Semen Ziziphus jujuba and their sedative and hypnotic effects. J Pharm Pharmacol. 2007 Aug;59(8):1175-80
5- Lee SM, Min BS, Lee CG, Kim KS, Kho YH. Cytotoxic triterpenoids from the fruits of Zizyphus jujuba. Planta Med. 2003 Nov;69(11):1051-4
6- Huang X, Kojima-Yuasa A, Norikura T, Kennedy DO, Hasuma T, Matsui-Yuasa I. Mechanism of the anti-cancer activity of Zizyphus jujuba in HepG2 cells. Am J Chin Med. 2007;35(3):517-32
7- Jean Bruneton. Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants. 1995: 880
8-Hung CF, Hsu BY, Chang SC et al. 2012.Antiproliferation of melanoma cells by polysaccharide isolated from Zizyphus jujuba. Nutrition. 28:98-105.
9-Yin J, Wennberg RP, Miller M. Induction of hepatic bilirubin and drug metabolizing enzymes by individual herbs present in the traditional chinese medicine, yin zhi huang. Dev Pharmacol Ther1993; 20(3- 4): 94- 186.
10-Abdel-Zaher AO, Salim SY, Assaf MH, and Abdel-Hady RH, Antidiabetic Activity and Toxicity of Zizyphus Spina-Christi Leaves, J Ethnopharmacol 101(2005) 129-138.
11-Glombitza KW, Mahran GH, Mirhom YM, Michel KG,and Motawi TK, Hypoglycemic and Antihyperglycemic Effects of Zizyphus Spina-Christi in Rats, Planta Medica 60 (1994) 244-244.
12-Solati J, and Soleimani N, Antihyperglycemic and Antihyperlipidemic Effects of Ziziphus Vulgaris L. Onreptozocin-Induced Diabetic Adult Male Wistar Rats,Acta Diabetolo Online first (2009).
13-Zhang X F ,Tan B K H ,Effects of an ethanolic extract of Gynura procumbens on serum glucose,cholesteron and triglyceride levels in normal and streptozotocin- induced diabetic rats. Singapore Med J 2003;41(1) : 1-6.
14-Shen XC, TangY, Yang R, Yu L, Fang T, and Duan C. (2009). The protective effect of zizyphus jujube fruit on carbon tetrachloride- induce hepatic injury in mice by anti-oxidative activities, J Eth arma. 122: 555-560.
15-Ebrahimi S, Ashkani-Eesfahani S, Emami Y, and riazifar S. (2013). Hepatoprotective effect of zizyphus vulgaris on carbon tetrachloride (ccl4) induce liver damage in rats as animal model. GMJ. 2: 88 94.
16-Hudina M, Liu M, Veberic R, Stampar F, and Colaric M. (2008). Phenoliccompond in the fruit of different varieties Chinese jujube (ziziphus jujube Mill). J Hrtic Sci Biotechnol, 83: 305-308.
17-Shou C, Feng Z, Wang J, Zheng X. The inhibitory effects of jujuboside A on rat hippocampus in vivo and in vitro. Planta Medica. 2002;68(9):799-803.
18-Han H, Ma Y, Eun JS, Li R, Hong JT, Lee MK, et al. Anxiolytic-like effects of sanjoinine A isolated from Zizyphi Spinosi Semen: possible involvement of GABAergic transmission. Pharmacology, Biochemistry, and Behavior. 2009;92(2):206-13.
19-Mahajan R, Chopda M. Phyto-Pharmacology of Ziziphus jujuba Mill-A plant review. Pharmacognosy Reviews. 2009; 3(6):320. 8- Penelope ody: The herbs society's Complete Medicinal Herbal. 1995: 178
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |