بارهنگ
بارهنگ (1)
Plantago major L.
Family: Plantaginaceae
Synonyms: Plantago gigas H. Lév., Plantago latifolia Salisb., Plantago major var. gigas (H. Lév.) H. Lév.
English name: Ripple – seed plantain, Great plantain, Waybread
ريخت شناسي گياه: گياه بي كرك يا كمي كرك پوش با بن و ريشهاي كوتاه، ساقه يا تيرك گل (هامپ) فاقد برگ، متعدد ايستاده يا خيزان، فاقد شيار. برگها تماماً طوقهاي و بن رست، تخم مرغي پهن يا پهن دراز، بي كرك يا كرك پوش. گلها به رنگ سبز متمايل به قهوهاي، كوچك، مجتمع در خوشههاي طويل استوانهاي (2).
محل رويش: در نواحي اطراف تهران، شمال شرقي و غربي، شرق، غرب، بخش مركزي و جنوب شرقي پراكندگي دارد (2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: دانه در تابستان جمعآوري ميشود (3).
قسمت مورد استفاده: برگ (3، 4).
كاربرد درماني: بعنوان جانشين اسفرزه برگهاي آن در طب سنتي بكار ميروند. Aucubin موجود در گياه، دفع اسيد اوريك از كليه را افزايش ميدهد. Apigenin موجود در گياه ضد التهاب و مدر است و در بيماري التهاب مثانه همراه با خونريزي، و بواسير همره با تحريك و خونريزي مصرف ميشود (4، 5).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثر درماني گياه در برونشيت مزمن انسان گزارش شده است (4).
احتياط مصرف: واكنشهاي حساسيتي بصورت درماتيت تماسي ايجاد ميكند. برگهاي سبز آن سبب واكنش مشابه روغن خردل ميشوند و دانه نيز واكنش آلرژيك ميدهد (4).
منع مصرف: در دوران بارداري مصرف نشود (4).
تركيبات شيميايي: ايريدوئيد، فلاونوئيد، تانن، اسيدهاي گياهي، موسيلاژ، آلكالوئيد، آمينواسيد، كربوهيدارت، گليكوزيد (4).
نحوه و ميزان مصرف:
1- دم كرده: 4-2 گرم برگ خشك، سه بار در روز ميل شود.
2- عصاره مائي: به نسبت 1:1 در الكل 25%، 4-2 ميليليتر، سه بار در روز ميل شود.
3- تنتور: به نسبت 1:5 در الكل 45%، 4-2 ميليليتر، سه بار در روز ميل شود (4).
مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد (4).
نام تجاري داروي موجود در ايران: فرآورده پلانتاژل (5).
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
Ger.: Broncho-sern, Fr.: Sensivision au plantain (6).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 6). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 721
3- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 249
4- Carol a. Newall, Linda a Anderson, J. danid philipson. Herbal Medicines. 1996: 210
5- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 126
6- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Extra Pharmacopoeia. 1996: 1236